Ginkgo: veerkrachtige overlever en symbool van hoop
Uit het lood geslagen en op zoek naar een momentje om tot rust te komen, liep ik het kasteelpark in en ging in het voorjaarszonnetje bij de boom zitten die mijn aandacht trok. Ik voelde me gesteund door de boom en na enige tijd begon ik me af te vragen welke boom het was. Ik herkende de vorm en de bast niet, en de vorm van de blaadjes verraste me. Zou het? Een plantenherkenningsappje op mijn telefoon bracht de uitkomst en het bordje dat ik later aan de andere kant van de grote boom ontdekte (handiger dan zo'n app), bevestigde het nog eens. De grote boom, net aan het uitlopen met piepkleine zachtgroene blaadjes en nog zachtergroene bloemen, was een Ginkgo biloba: Japanse notenboom, ginkgo, tempelboom.
De boodschap van de Ginkgo
Wow! Typisch gevalletje ‘taxus-verrassing’! Net als bij mijn eerste kennismaking met een echte taxus (die worden namelijk als je ze met rust laat enorm groot en oud, zie foto), begreep ik bij deze kennismaking met een echte ginkgo meteen waarom deze bomen in het Verre Oosten als tempelbomen gebruikt worden. De ginkgo waar ik onder zat, had een stam met ik schat een omtrek van vier meter en een fikse hoogte. Later ontdekte ik dat deze boom rond 1865 geplant was en dus ruim 150 jaar oud is.
Al kijkend naar de hoge boom meende ik me te herinneren dat na de atoombom op Hiroshima drie ginkgo’s bij een tempel de verschrikkelijke verwoesting overleefd hadden. Het beeld van krachtige bomen die zo’n vreselijke oorlogsdaad konden overleven, gaf me op een of andere manier de innerlijke overtuiging dat wat me zo uit het lood geslagen had, ook goed zou komen. Mijn dierbare zou zijn worsteling overwinnen. Ik geloof dat ik naar juist deze boom met juist deze boodschap geleid werd. Zo’n boom verdient een nader onderzoek.
Enige in zijn soort, enige in zijn familie
Ginkgo biloba hoort tot de Ginkgoales, een orde die 248 tot 65 miljoen jaar geleden welig tierde en overal in het noordelijk halfrond voorkwam. Na vele (vele) jaren is deze orde uitgestorven, op één enkel geslacht na: de Ginkgo biloba. De ginkgo heeft in een paar afgelegen en wilde berggebieden in China zijn thuis gemaakt. Daar wortelt hij diep, het liefst op een zonnige standplaats met veel water en veel waterafvoer.
De betekenis van het woord ginkgo komt neer op zilveren vrucht of zilveren abrikoos, vernoemd naar de ronde zaden die de ginkgo draagt. Ondanks de poëtische naam schijnen de vruchten erg te stinken. De waaiervormige bladeren worden in het najaar heldergeel voordat ze laat in de herfst af vallen. Met het oog op zijn bijzondere tweedelige vorm verklaarde Duitse wetenschapper en filosoof Johann Wolfgang von Goethe (1749-1823) het blad tot symbool van vriendschap.
Eeuwenoude tempelboom
De mens bracht de ginkgo van de bergen naar de tempel. Deze boom kan op alle plekken in de bast nieuwe bladeren of takken te vormen. Oudere exemplaren kunnen luchtwortels maken, waarmee onderste takken gedragen worden en zo kan een beschadiging aan de kroon opgevangen worden. Met deze vaardigheden kan de ginkgo maar liefst duizend jaar of zelfs nog ouder worden. Het is een symbool van doorzettingsvermogen, lange levensduur en eeuwigheid. Het oosterse brusje van de taxus, dus! Het werd een passende wachter voor een heilige plek.
Toen de Europese mens de schoonheid van de tempelboom ontdekte, bracht hij de ginkgo naar de rest van de wereld. Inmiddels vind je deze boom vaak in stadsomgevingen, aangezien ze goed tegen vervuiling kunnen en ze in de herfst de straten natuurlijk prachtig geel opfleuren.
Veerkrachtige hibakujumoku
Het meest bekend is de ginkgo waarschijnlijk door de verhalen van de ginkgo en de atoomboom. In augustus 1945 werd door de Verenigde Staten boven Hiroshima in Japan een atoombom tot ontploffing gebracht. Er volgde een onbeschrijflijke verwoesting, alles en iedereen gedood, verwond. Mens, natuur, gebouwen, alles weg. In de jaren na de ontploffing eiste de radioactieve straling ook een groot aantal slachtoffers.
In die chaos en destructie werd iets bijzonders opgemerkt. Enkele maanden na de ontploffing begonnen ginkgo's uit te lopen. Zelfs de bomen die binnen twee kilometer van het hypocentrum stonden, maakten nieuwe bladeren aan. In de herfst, nota bene. Blijkbaar zijn de cellen in de ginkgo dusdanig gerangschikt dat de buitenste lagen vreselijk beschadigd kunnen raken, maar dat desondanks de diepliggende levende cellen de levenskracht weer naar buiten kunnen brengen.
Ook andere bomen krabbelden na de verwoesting trouwens weer op. Bomen die de atoombom overleefd hebben, worden A-bombed trees of hibakujumoku (gebombardeerde bomen) genoemd. Aantallen lopen uiteen, maar de mooiste verhalen gaan over 'ginkgo bij een tempel'. Dat de ginkgo daardoor een symbool van veerkracht en hoop geworden is, verrijkt het levensverhaal van deze bijzondere boom.
Ginkgo biloba, boom van doorzettingsvermogen, lange levensduur en eeuwigheid; van veerkracht en hoop; van vriendschap. Bedankt voor je liefdevolle aanraking op het juiste moment. Ik wens dat jouw bijzondere verhaal iedereen helpt herinneren aan zijn of haar onmetelijke innerlijke kracht, waarmee elke lastige situatie overwonnen kan worden.
CW/2023-04
/ | \